Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư (4.0) đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số đã trở thành xu thế tất yếu, là động lực then chốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống và hiện đại hóa quản lý nhà nước. Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, như Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, nhằm đưa đất nước vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên số. Đặc biệt, vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), với vai trò là vựa lúa lớn nhất cả nước và trung tâm kinh tế nông nghiệp, đang nỗ lực bắt kịp làn sóng số hóa để phát triển bền vững, thích ứng với những thách thức như biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn và cạnh tranh kinh tế.

Trong bức tranh chung của miền Tây, Cần Thơ nổi lên như một đầu tàu kinh tế, văn hóa, giáo dục và khoa học công nghệ của khu vực. Với vị trí địa lý chiến lược và vai trò trung tâm vùng ĐBSCL, thành phố này không chỉ dẫn dắt về kinh tế mà còn tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ số, trở thành hình mẫu cho các tỉnh, thành khác trong khu vực noi theo. Bài viết này sẽ làm rõ vai trò dẫn đầu của trung tâm vùng trong chuyển đổi số, các chiến lược cụ thể, kết quả đạt được và tầm nhìn chiến lược cho tương lai.

Vai trò trung tâm vùng của Cần Thơ

Cần Thơ, với diện tích tự nhiên 1.440,40 km² và dân số hơn 1,2 triệu người, là thành phố trực thuộc Trung ương duy nhất ở ĐBSCL. Theo Quy hoạch vùng ĐBSCL giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, thành phố được xác định là cực tăng trưởng của khu vực, đóng vai trò trung tâm về dịch vụ thương mại, du lịch, logistics, công nghiệp chế biến, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, giáo dục, y tế chuyên sâu, khoa học công nghệ, văn hóa và thể thao. Trung tâm vùng này không chỉ là đầu mối kết nối các tỉnh trong khu vực mà còn là cửa ngõ liên kết với quốc tế.

Về kinh tế, thành phố có GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 4,077 triệu đồng/tháng (năm 2022), cao hơn mức trung bình của vùng ĐBSCL (3,585 triệu đồng/tháng năm 2018). Về giáo dục, Cần Thơ là nơi tập trung nhiều cơ sở đào tạo lớn, như Đại học Cần Thơ, Đại học Y Dược Cần Thơ, đóng vai trò cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực. Trong lĩnh vực y tế, các bệnh viện lớn như Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ là trung tâm y tế chuyên sâu, phục vụ không chỉ người dân địa phương mà còn cả khu vực miền Tây. Về đô thị, thành phố đang hướng tới xây dựng mô hình đô thị thông minh, sinh thái, văn minh, mang đậm bản sắc văn hóa sông nước Tây Đô.

Chính những nền tảng kinh tế, giáo dục, y tế và đô thị này đã tạo điều kiện thuận lợi để trung tâm vùng đi đầu trong chuyển đổi số, không chỉ trong phạm vi ĐBSCL mà còn trên bình diện cả nước.

Các chương trình và chiến lược chuyển đổi số tại Cần Thơ

Thành phố đã xây dựng và triển khai nhiều chương trình, chính sách chiến lược nhằm thúc đẩy số hóa trên ba trụ cột chính: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Các chiến lược này được cụ thể hóa qua các văn bản pháp lý quan trọng, như:

• Nghị quyết 10-NQ/TU về xây dựng TP. Cần Thơ phát triển thành đô thị thông minh giai đoạn 2016-2025.
• Nghị quyết 02-NQ/TU về chuyển đổi số TP. Cần Thơ đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
• Kế hoạch số 241/KH-UBND ngày 30/11/2021, xác định các mục tiêu cụ thể về số hóa, với tầm nhìn đưa thành phố vào nhóm 10 tỉnh, thành thực hiện chuyển đổi số tốt nhất cả nước.

Chính quyền số và đô thị thông minh

Thành phố xác định phát triển chính quyền số gắn liền với mô hình đô thị thông minh là một trong những ưu tiên hàng đầu. Trung tâm điều hành thông minh (IOC) đã được triển khai, hoạt động trên 10 lĩnh vực, hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định dựa trên dữ liệu số. Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính được nâng cấp, đạt chất lượng cao nhất trong 63 tỉnh, thành, giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ công trực tuyến một cách dễ dàng và minh bạch. Đến nay, 100% thủ tục hành chính được cung cấp trực tuyến ở mức độ 3 và 4, với tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn đạt trên 98%.

Bên cạnh đó, thành phố đang xây dựng các nền tảng công nghệ tiên tiến như:

• Nền tảng tích hợp và quản lý thiết bị IoT (IoT Platform), hỗ trợ quản lý các thiết bị thông minh trong đô thị.
• Nền tảng phân](./tích dữ liệu thông minh (AI Platform), ứng dụng trí tuệ nhân tạo, học máy và khai phá dữ liệu để dự báo, cảnh báo sớm và hỗ trợ ra quyết định.
• Hạ tầng viễn thông băng rộng được đầu tư mạnh mẽ, với mạng lưới cáp quang phủ 100% khóm ấp và hơn 150.000 hộ dân sử dụng internet cáp quang Viettel.

Kinh tế số

Trong lĩnh vực kinh tế số, trung tâm vùng tập trung thúc đẩy thương mại điện tử và hỗ trợ doanh nghiệp số. Thành phố đã đưa 92 sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử như Voso.vn, kết nối nông sản địa phương với thị trường toàn quốc. Khu Công nghệ thông tin tập trung (diện tích 20ha) đang được xây dựng để thu hút các doanh nghiệp công nghệ, tạo hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Các giải pháp như tài chính điện tử (Viettel Money) và logistics thông minh cũng được triển khai, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Xã hội số

Trong lĩnh vực xã hội số, thành phố chú trọng phát triển giáo dục số và y tế số. Về giáo dục, các nền tảng học trực tuyến, kho học liệu số và ứng dụng công nghệ trong quản lý giáo dục đã được triển khai. Về y tế, hệ thống chẩn đoán và khám chữa bệnh từ xa được áp dụng tại 22 cơ sở y tế, kết nối các bệnh viện tuyến trên với cơ sở tuyến dưới, giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và giảm áp lực cho các bệnh viện lớn. Ngoài ra, các chương trình đào tạo kỹ năng số cho người dân và cán bộ được tổ chức thường xuyên, nâng cao nhận thức và khả năng ứng dụng công nghệ.

Nông nghiệp số

Với vai trò trung tâm kinh tế nông nghiệp của ĐBSCL, Cần Thơ đã lồng ghép nông nghiệp số vào công tác khuyến nông, áp dụng các công nghệ như cảm biến thông minh, tưới tự động và drone nông nghiệp để nâng cao hiệu quả sản xuất. Các mô hình nông nghiệp thông minh, như hệ thống cảm biến mực nước và bơm tưới tự động, đã giúp giảm chi phí, tăng năng suất và đảm bảo chất lượng nông sản.

Thành tựu và chỉ số chuyển đổi số (DTI)

Năm 2022, Cần Thơ đã ghi dấu ấn mạnh mẽ khi lần đầu tiên lọt vào Top 5/63 tỉnh, thành trong xếp hạng Chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh (DTI) do Bộ Thông tin và Truyền thông công bố, tăng 10 bậc so với năm 2021. Cụ thể:

• Chính quyền số: xếp hạng 5 (tăng 16 bậc).
• Kinh tế số: xếp hạng 2 (tăng 9 bậc).
• Xã hội số: xếp hạng 5 (tăng 8 bậc).

Những con số này phản ánh nỗ lực vượt bậc của thành phố trong việc hoàn thiện khung pháp lý, đầu tư hạ tầng số và nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp. So với các tỉnh khác trong ĐBSCL, như Sóc Trăng (xếp thứ 56) hay Bạc Liêu (xếp thứ 63), trung tâm vùng rõ ràng vượt trội về tốc độ và hiệu quả số hóa. Ngay cả khi so sánh với Đồng Tháp – một tỉnh cũng tiên phong trong chuyển đổi số tại miền Tây – Cần Thơ vẫn nổi bật nhờ quy mô, nguồn lực và vai trò trung tâm vùng.

So sánh với các tỉnh khác trong ĐBSCL

Mặc dù ĐBSCL có nhiều điều kiện thuận lợi cho chuyển đổi số, như tỷ lệ người dùng internet và điện thoại thông minh cao (trên 100 điện thoại di động/100 dân vào năm 2020), nhưng tiến độ triển khai tại các tỉnh còn không đồng đều. Đồng Tháp, với Đề án số hóa ngành nông nghiệp và hệ thống IOC, là một điểm sáng, nhưng quy mô và nguồn lực của tỉnh này nhỏ hơn so với trung tâm vùng. Các tỉnh như Sóc Trăng, Bạc Liêu hay Cà Mau còn gặp nhiều thách thức, như hạ tầng số chưa đồng bộ, nguồn nhân lực hạn chế và thiếu cơ chế tài chính rõ ràng.

Cần Thơ, với lợi thế là trung tâm vùng, đã tận dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao, hạ tầng viễn thông hiện đại và sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp lớn như Viettel. Thành phố không chỉ tập trung vào phát triển nội tại mà còn đóng vai trò kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ các tỉnh lân cận trong việc xây dựng hệ sinh thái số.

Tác động tích cực đến người dân, doanh nghiệp và chính quyền

Số hóa tại Cần Thơ đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho các bên liên quan:

• Đối với người dân: Việc triển khai dịch vụ công trực tuyến và các nền tảng số như VNeID đã giúp người dân tiết kiệm thời gian, chi phí khi thực hiện thủ tục hành chính. Các ứng dụng giáo dục số và y tế số cũng giúp nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở các khu vực nông thôn, nơi khoảng cách với các dịch vụ chất lượng cao từng là một rào cản lớn.
• Đối với doanh nghiệp: Các nền tảng thương mại điện tử và hỗ trợ khởi nghiệp số đã giúp doanh nghiệp, đặc biệt là các hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, mở rộng thị trường, nâng cao hiệu quả sản xuất và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Việc ứng dụng công nghệ blockchain trong truy xuất nguồn gốc nông sản cũng giúp xây dựng thương hiệu và tăng niềm tin của người tiêu dùng.
• Đối với chính quyền: Chính quyền số giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, giảm thiểu tham nhũng và tăng tính minh bạch. Hệ thống IOC và các nền tảng phân tích dữ liệu hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng, dựa trên dữ liệu thực tế, từ đó giải quyết hiệu quả các vấn đề kinh tế, xã hội và môi trường.

Tầm nhìn tương lai

Với những thành tựu đã đạt được, Cần Thơ không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu trong số hóa tại ĐBSCL mà còn hướng tới trở thành hình mẫu quốc gia. Đến năm 2030, thành phố đặt mục tiêu hoàn thiện chính quyền số, phát triển kinh tế số chiếm tỷ trọng lớn trong GRDP và xây dựng xã hội số toàn diện, nơi mọi người dân đều có kỹ năng số cơ bản. Các lĩnh vực như nông nghiệp số, y tế số và giáo dục số sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, kết hợp với việc xây dựng đô thị thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu.

Để đạt được tầm nhìn này, trung tâm vùng cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng số, đào tạo nhân lực chất lượng cao và tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ. Đồng thời, thành phố cần phát huy vai trò kết nối vùng, hỗ trợ các tỉnh lân cận trong việc xây dựng hệ sinh thái số, từ đó tạo nên một ĐBSCL số hóa, bền vững và năng động.

Kết luận

Cần Thơ, với vai trò trung tâm vùng ĐBSCL, đang dẫn đầu miền Tây trong công cuộc chuyển đổi số nhờ những chiến lược rõ ràng, đầu tư mạnh mẽ và sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị. Từ chính quyền số đến kinh tế số, xã hội số và nông nghiệp số, thành phố đã đạt được những kết quả ấn tượng, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững và hiện đại hóa. Với tầm nhìn chiến lược và sự tiên phong, trung tâm vùng không chỉ là ngọn cờ đầu của ĐBSCL mà còn hứa hẹn trở thành hình mẫu số hóa cho cả nước, góp phần đưa Việt Nam vươn xa trên bản đồ số toàn cầu.

Nhìn về tương lai, thành phố đặt mục tiêu trở thành đô thị số hóa toàn diện, tiếp tục dẫn dắt ĐBSCL trong hành trình chuyển đổi số. Để khám phá thêm về những nỗ lực và thành tựu của Cần Thơ trong lĩnh vực này, độc giả có thể truy cập Cổng thông tin Chuyển đổi số TP. Cần Thơ, nơi cung cấp thông tin chi tiết về các chương trình và chính sách số hóa của thành phố.

CÔNG TY TNHH VPSMMO

• VP: 8B đường B31, KDC 91B, Phường An Khánh, Quận Ninh Kiều, Thành phố Cần Thơ
• Tel: 0589549338
• Email: info@vpsmmo.vn